«Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι χριστιανική χρονική περίοδος νηστείας. Είναι η αρχαιότερη από τις μεγάλες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες ενώ αργότερα
προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα. Ονομάζεται «Σαρακοστή» γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας, δηλ. από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Βδομάδα. «Μεγάλη» Σαρακοστή ονομάζεται όχι για τη μεγάλη διάρκειά της αλλά για τη σημασία της που γίνεται σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού. Αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι πεντηκονθήμερη περίοδος.» Βικιπαίδεια
προστέθηκε και η έβδομη εβδομάδα. Ονομάζεται «Σαρακοστή» γιατί περιλαμβάνει σαράντα ημέρες νηστείας, δηλ. από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή πριν το Σάββατο του Λαζάρου, οπότε ακολουθεί η Κυριακή των Βαΐων και η Μεγάλη Βδομάδα. «Μεγάλη» Σαρακοστή ονομάζεται όχι για τη μεγάλη διάρκειά της αλλά για τη σημασία της που γίνεται σε ανάμνηση των Παθών του Χριστού. Αποτελεί την προετοιμασία των πιστών για τη γιορτή της Ανάστασης του Χριστού. Στη πραγματικότητα μαζί με την εβδομάδα των Αγίων Παθών είναι πεντηκονθήμερη περίοδος.» Βικιπαίδεια
Γιατί νηστεύουμε;
Διαβάζουμε στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο 4:1-4
1 Και ο Ιησούς, πλήρης Αγίου Πνεύματος, επέστρεψε από τον Ιορδάνη· και φερόταν από το Πνεύμα στην έρημο, 2 πειραζόμενος από τον διάβολο 40 ημέρες· και δεν έφαγε τίποτε εκείνες τις ημέρες·και αφού αυτές τελείωσαν, ύστερα πείνασε. 3 Και ο διάβολος είπε σ’ αυτόν: Αν είσαι Υιός τού Θεού, πες σε τούτη την πέτρα να γίνει ψωμί. 4 Και ο Ιησούς απάντησε σ’ αυτόν, λέγοντας: Είναι γραμμένο, ότι: «Μονάχα με ψωμί δεν θα ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με κάθε λόγο τού Θεού».
Βλέπουμε εδώ ότι ο ίδιος ο Χριστός ήταν ο εμπνευστής της σαρακοστής, ο οποίος για 40 μερόνυχτα νήστεψε χωρίς να φάει καθόλου . Βλέπουμε πως αυτός που τον οδηγεί σ’ αυτή την μεγάλη δοκιμασία είναι ο ίδιος ο Πατέρας Θεός διαμέσου του Αγίου Πνεύματος και αυτό δεν γίνεται χωρίς λόγο. Αποτέλεσμα η μεγάλη διακήρυξη «Μονάχα με ψωμί δεν θα ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με κάθε λόγο τού Θεού» . Ο Χριστός ο «ζωντανός λόγος του Θεού» ποτέ δεν μιλά μόνο με λόγια αλλά πάντα τα λόγια του είναι ζωή και πράξη. Η νηστεία λοιπόν αποδεικνύει ότι η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται μονάχα από το ψωμί που θα φάει αλλά και από κάθε λόγο του Θεού. Ο άνθρωπος με άλλα λόγια δεν είναι μόνο σάρκα και ψυχή ώστε να χρειάζεται μόνο τροφή για να διατηρηθεί στην ζωή. Είναι και Πνεύμα το οποίο για να ζήσει του είναι αναγκαίο να φάει πνευματική τροφή της οποίας η γεύση και η ευωδιά είναι ασύγκριτα απολαυστικότερη και αναγκαιότερη γι’ αυτόν.
Η νηστεία – όπλο μας ενάντια στον διάβολο.
Ο Χριστός λοιπόν είναι το παράδειγμα και πρότυπο μας στην νηστεία. Αυτή είναι λοιπόν και η έννοια της σαρακοστής : «να ακολουθήσουμε στα βήματα του Χρίστου και μαζί του έμπρακτα να διακηρύξουμε ότι για να ζήσουμε έχουμε ανάγκη τον ζωντανό λόγο του Θεού». Ο πειρασμός του διαβόλου μας φέρνει αντιμέτωπους με την δικιά του διακήρυξη βάση της οποίας έχει ονομαστεί “ο άρχοντας του κόσμου τούτου” : « Στην σάρκα σου είναι η ζωή, ακολούθησε τις επιθυμίες της…. Αν δεν της δώσεις αυτό που σου ζητά θα πεθάνεις». Η λογική αυτής της διακήρυξης επικρατεί στον κόσμο σήμερα και αποτελεί τον κανόνα της ζωής για τους περισσότερους ανθρώπους εδώ κάτω στην γη: «Το σώμα χρειάζεται μονάχα τροφή για να ζήσει, οι ορμές τις σάρκας πρέπει να ικανοποιούνται ανεμπόδιστα, χωρίς χρήμα δεν πας πουθενά, χωρίς δύναμη και επιρροή δεν έχεις στον ήλιο μοίρα». Με την νηστεία ο άνθρωπος υποτάσσει τις επιθυμίες της σάρκας του διακηρύττοντας ότι Μονάχα με τροφή και όλα τα άλλα τα αποκαλούμενα “αναγκαία” δεν θα ζήσει ο άνθρωπος. Ο λόγος του Θεού είναι αυτό που χρειάζεται περισσότερο και από την ίδια την τροφή για να μπορέσει να δει τον Θεό και σ’ αυτόν να βρει την ολοκλήρωση.
Όχι στην τυπολατρία!
Νηστεία χωρίς πείνα και νηστεία χωρίς προσευχή δεν είναι λοιπόν νηστεία αλλά κάτι άλλο. Καθώς η σάρκα πεινάει και δεν της δίνεται καμία τροφή παρά μόνο προσευχή ο άνθρωπος συνειδητοποιεί την εξάρτηση του και την απόλυτη ανάγκη του για την ζωή που προσφέρει ο Θεός διαμέσου του Ιησού Χριστού. Κάθε τι άλλο είναι μια καλή δίαιτα, αποτοξίνωση από βλαβερές τροφές μια απεργία πείνας. Σήμερα βλέπουμε τα εστιατόρια να προσφέρουν νηστίσιμα μπιφτέκια, νηστίσιμα γλυκά και όλες τις αγαπημένες μας τροφές σε νηστίσιμη μορφή. Η διαφήμιση τους θυμίζει πολύ την διακήρυξη βάση της οποίας ο διάβολος έχει την διακυβέρνηση αυτού του κόσμου : «Νήστεψε χωρίς να πεινάσεις, στην σάρκα σου είναι η ζωή γιατί να την ταλαιπωρείς με την πείνα;». Καταντά λοιπόν η νηστεία τυπολατρία την οποία ο Θεός απεχθάνεται και την θεωρεί πράξη υποκρισίας. Την καταδικάζει μάλιστα ο ίδιος ο Χριστός στο κατά Μάρκον ευαγγέλιο λέγοντας «Καλά προφήτευσε ο Ησαϊας για σας τους υποκριτές, όπως είναι γραμμένο: Ο λαός αυτός με τιμάει με τα χείλη, η καρδιά τους όμως απέχει μακριά από μένα· 7 και μάταια με σέβονται, διδάσκοντας διδασκαλίες, εντολές ανθρώπων».
Η νηστεία μας λοιπόν πρέπει να δηλώνει την πείνα μας για τον Θεό και την δίψα της καρδιάς μας για τον λόγο του. Σαν τέτοια πρέπει να είναι αυστηρά προσωπική χωρίς να ζητά να φανερωθεί στους γύρω της ενώ πάντα θα πρέπει να είναι συνοδευόμενη από πνευματική τροφή ( τον λόγο του Θεού και την προσευχή). Στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο 6 διαβάζουμε : 16 Και όταν νηστεύετε, μη γίνεστε σαν τους υποκριτές, σκυθρωποί· επειδή, αφήνουν άπλυτα τα πρόσωπά τους, για να φανούν στους ανθρώπους ότι νηστεύουν· σας διαβεβαιώνω, ότι έχουν ήδη τον μισθό τους.17 Εσύ, όμως, όταν νηστεύεις, λούσε το κεφάλι σου, και πλύνε το πρόσωπό σου·18 για να μη φανείς στους ανθρώπους ότι νηστεύεις, αλλά στον Πατέρα σου που είναι στον κρυφό χώρο· και ο Πατέρας σου που βλέπει στον κρυφό χώρο, θα σου ανταποδώσει στα φανερά.
Μια παθιασμένη εκζήτηση του Θεού
Είναι λάθος βέβαια να πιστεύει κανείς ότι όταν φάει κάτι που δεν είναι νηστίσιμο την περίοδο αυτή θα τον μολύνει. Κοιτάξτε τι λέει ο λόγος του Θεού στο κατά Μάρκον ευαγγέλιο 7:
15 δεν υπάρχει τίποτε που, απέξω από τον άνθρωπο, μπαίνει μέσα του, το οποίο μπορεί να τον μολύνει, αλλά αυτά που βγαίνουν απ’ αυτόν, εκείνα είναι που μολύνουν τον άνθρωπο.
18 Και τους λέει: Έτσι ασύνετοι είστε κι εσείς; Δεν καταλαβαίνετε ότι κάθε τι απέξω, που μπαίνει μέσα στον άνθρωπο, δεν μπορεί να τον μολύνει; 19 Επειδή, δεν μπαίνει μέσα στην καρδιά του, αλλά στην κοιλιά· και αποβάλλεται στο αποχωρητήριο, καθαρίζοντας όλα τα φαγητά. 20 Έλεγε, μάλιστα, ότι: Αυτό που βγαίνει από μέσα από τον άνθρωπο, εκείνο μολύνει τον άνθρωπο· 21 επειδή, από μέσα από την καρδιά των ανθρώπων βγαίνουν οι κακοί συλλογισμοί, μοιχείες, πορνείες, φόνοι, 22 κλοπές, πλεονεξίες, πονηρίες, δόλος, ασέλγεια, πονηρό βλέμμα, βλασφημία, υπερηφάνεια, αφροσύνη. 23 Όλα αυτά τα πονηρά βγαίνουν από μέσα, και μολύνουν τον άνθρωπο. Νηστεία δεν είναι κάποιος καθαρισμός που αν δεν τον ακολουθήσω θα μολυνθώ αλλά μια παθιασμένη εκζήτηση του Θεού που αν ο πιστός την αγνοήσει στερείτε σημαντικά πνευματικά σκαλοπάτια της πίστης. Προσοχή λοιπόν, η νηστεία δεν είναι το καθήκον μας απέναντι στον Θεό αλλά η έμπρακτη εκδήλωση της εξάρτησης μας σ’ αυτόν και ο χορτασμός της ψυχής και του Πνεύματος μας με τον λόγο του.
Διαβάστε εδώ: Νηστεύεις;
Συμπέρασμα
Συμπεραίνουμε ότι η αληθινή νηστεία είναι πολύ ωφέλιμη για τον πιστό όταν αυτή δεν γίνεται από τυπολατρία. Πόσο θα νηστέψεις και σε τι βαθμό έχει σημασία μόνο όταν στέκεσαι μόνος σου μπροστά στον Θεό. Η νηστεία μας για να έχει αποτέλεσμα πρέπει να γίνεται αυστηρά μεταξύ μας και του Θεού και να συνοδεύεται από προσευχή και εκζήτηση του προσώπου του. Καθώς η σάρκα μας δοκιμάζεται ο Θεός μας καλεί σε μια μάχη την οποία κερδίζοντας την διακηρύττουμε μαζί με τον Χριστό ότι «Μονάχα με ψωμί δεν θα ζήσει ο άνθρωπος, αλλά με κάθε λόγο τού Θεού». Τέτοια νηστεία έχει θαυματουργικές ιδιότητες αφού αγγίζει την καρδιά του παντοδύναμου και πολυέλεου Θεού.
Η αληθινή νηστεία
Ολοκληρώνοντας δεν πρέπει να παραλείψουμε το μεγαλείο της νηστείας όπως μας περιγράφεται στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα στην Παλαιά Διαθήκη: Ησαΐας 58: 6Η νηστεία που εγώ διάλεξα, δεν είναι τούτη; Το να λύνεις τούς δεσμούς της κακίας, το να διαλύεις βαριά φορτία, και το να αφήνεις ελεύθερους τους καταδυναστευμένους, και το να συντρίβεις κάθε ζυγό;7.Δεν είναι το να μοιράζεις το ψωμί σου σ’ αυτόν που πεινάει, και να βάζεις μέσα στο σπίτι σου τους άστεγους φτωχούς; Όταν βλέπεις τον γυμνό, να τον ντύνεις, και να μη κρύβεις τον εαυτό σου από φόβο μην δεις τη σάρκα του;
Η αληθινή νηστεία είναι πολύ πιο δύσκολη από το να μένεις χωρίς φαΐ. Η αληθινή νηστεία σε φέρνει αντιμέτωπο με το εγώ σου με την υπερηφάνεια σου και την καλοπέραση σου. Νηστεύω όταν :
Λύνω τους δεσμούς της κακίας με την συγχώρεση.
Διαλύω βαριά φορτία καθώς φορτώνομαι προσωπικά το βάρος τους.
Αφήνω ελεύθερους τους καταδυναστευμένους και συντρίβω κάθε ζυγό διακηρύττοντας με την ζωή μου τα καλά νέα : “ Ο Χριστός πλήρωσε την τιμωρία της αμαρτίας μας ώστε καθ’ ένας που πιστεύει σ’ αυτόν να απελευθερωθεί από το βάρος και τον ζυγό της.”
Η ζωή μου είναι γεμάτη από αγαθοεργίες και φιλανθρωπίες που πηγάζουν από αγνή αγάπη για τον Θεό.
Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται όλο σου το θέλω όλο σου το μυαλό και υποταγή όλων σου των συναισθημάτων, δηλαδή η υποταγή και παράδοση στον Θεό όλης σου της ψυχής. Ο Θεός δεν θέλει να θυσιάσεις γι’ αυτόν κάτι αλλά ζητά η θυσία που θα κάνεις να είναι η εκδήλωση της έμπρακτης αγάπης που θα δείξεις στον συνάνθρωπο σου.
ΜΑΣ ΣΤΗΡΙΖΕΤΕ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ (LIKE) * ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ !
***
Μεγάλη Σαρακοστή, ονομάζεται η νηστεία που προηγείται του Πάσχα. Την λέμε Μεγάλη για να την ξεχωρίζουμε από την νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή» επειδή είναι ελαφρότερη. Σαρακοστή ονομάζεται επειδή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο.
Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μία έβδομη. Έτσι στην εποχή μας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.
Σε όλη την διάρκεια της Σαρακοστής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τελείται στην εκκλησία μας η Προηγιασμένη Ακολουθία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν Θεία Κοινωνία, η οποία όμως έχει προαγιασθεί την προηγουμένη Κυριακή. Γι’ αυτό τον λόγο ονομάζεται η Ακολουθία αυτή Προηγιασμένη. Τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια η ακολουθία αυτή ετελούντο σχεδόν καθημερινά, καθ’ όλη την διάρκεια της Σαρακοστής. Στις μέρες μας, όπως είπαμε, έχει περιορισθεί η τέλεση της κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Σαρακοστής.
Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μία έβδομη. Έτσι στην εποχή μας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.
Σε όλη την διάρκεια της Σαρακοστής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τελείται στην εκκλησία μας η Προηγιασμένη Ακολουθία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν Θεία Κοινωνία, η οποία όμως έχει προαγιασθεί την προηγουμένη Κυριακή. Γι’ αυτό τον λόγο ονομάζεται η Ακολουθία αυτή Προηγιασμένη. Τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια η ακολουθία αυτή ετελούντο σχεδόν καθημερινά, καθ’ όλη την διάρκεια της Σαρακοστής. Στις μέρες μας, όπως είπαμε, έχει περιορισθεί η τέλεση της κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Σαρακοστής.
Κάποιες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής έχουν ξεχωριστή σημασία και δική τους σημειολογία. Ας τις δούμε μια μια:
Το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της νηστείας είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κόλλυβων του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος. Θαύμα που βοήθησε τους Χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης, να τηρήσουν την νηστεία, που προσπάθησε με δόλια μέσα να μολύνει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουλιανός ο Παραβάτης. Ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης είδε σε όνειρο τον μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο, ο οποίος του φανέρωσε τις προθέσεις του Ιουλιανού και τον συμβούλεψε αντί των αρτύσιμων φαγητών να φτιάξουν και να φάνε ως τροφή, οι χριστιανοί, κόλλυβα. Έτσι φτιάχνοντας και μοιράζοντας κόλλυβα, θυμόμαστε και τιμούμε κάθε χρόνο το θαύμα του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου.
Η Α Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843μ.Χ.
Η Β Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14ος αιώνας). Ο Άγιος Γρηγόριος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των ορθοδόξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων.
Η Γ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστης μας. Ημέρα που οι πιστοί παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν την πορεία τους, την νηστεία, που θα τους οδηγήσει στην Ανάσταση του Κυρίου.
Η Δ Κυριακή των νηστειών, είναι ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννη, συγγραφέα της Κλίμακας. Η κλίμακα είναι ένα βιβλίο με ομιλίες του Αγίου Ιωάννη. Αντικείμενο των ομιλιών αυτών είναι τα σκαλοπάτια της πνευματικής ανάβασης των Μοναχών, μέσα από την προσωπική τους άσκηση.
Η ημέρα Τετάρτη της 5ης εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος. Συγγραφέας και συνθέτης του Μεγάλου Κανόνα είναι ο Άγιος Πατέρας μας Ανδρέας, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Μέσα στα 250 τροπάρια που τον απαρτίζουν, έχει συγκεντρώσει τις ιστορίες από τον Αδάμ έως και την Ανάληψη του Κυρίου. Καλεί δε κάθε έναν από εμάς, να παραδειγματιζόμαστε από αυτές, να μιμούμαστε τα καλά και να αποφεύγουμε τα άσχημα που έπραξαν οι πρόγονοι μας.
Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ημέρα αφιερωμένη στην Παναγία που στέκει πάντα βοηθός των Χριστιανών σε περιόδους ειρήνης ή πολέμου. Εορτάζουμε τα θαύματα που έκανε η Παναγία προστατεύοντας την Βασιλεύουσα από λαούς που ήθελαν να την κυριεύσουν. Μετά από μια τέτοια νίκη ο λαός της Κωνσταντινούπολης, όρθιος (ακάθιστος) ευχαρίστησε την Θεομήτορα ψάλλοντας. Θυμούμενοι αυτό το γεγονός, ευχαριστούμε κι εμείς με την σειρά μας την Παναγία ψάλλοντας όρθιοι.
Η Ε Κυριακή των νηστειών, είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η Οσία, από ηλικία 12 ετών ακολουθούσε έναν ιδιαίτερα έκλυτο βίο. Σε ηλικία 30 ετών, ήρθε σε επαφή με τον Χριστιανισμό, μετανόησε και προσκύνησε. Την υπόλοιπη ζωή της, 47 έτη, ασκήτεψε στην έρημο. Την ημέρα αυτή καλούνται όλοι να μιμηθούν το παράδειγμα της και να έρθουν πιο κοντά στον Χριστό μετανοώντας για τις αμαρτίες τους.
Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Ημέρα αφιερωμένη στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό.
Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Ημέρα αφιερωμένη στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό.
Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, είναι η Κυριακή των Βαΐων. Είναι ημέρα αφιερωμένη στην θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από την Βηθανία. Τότε ο λαός υποδέχθηκε το Χριστό με επευφημίες και με «βάϊα φοινίκων», από τα οποία πήρε και το όνομα της αυτή η ημέρα.
Στη διάρκεια της Σαρακοστής, δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κανενός ζωικού προϊόντος. Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων όπου επιτρέπεται η βρώση ψαριών.