Κι έτσι η περίοδος της νηστείας μας προσφέρει τον χρόνο που δεν μπορούμε να πούμε ότι θα βασανίσουμε το σώμα μας, ότι θα περιορίσουμε τον εαυτό μας σε υλικά πράγματα, αλλά τον χρόνο που θα γίνουμε ξανά κύριοι του σώματος μας, κάνοντάς το ένα τέλειο όργανο. Μου έρχεται στο νού ο τρόπος που κουρδίζουμε ένα μουσικό όργανο· αυτό είναι και η σημασία της νηστείας, να κατακτήσουμε τη δύναμη όχι μόνο να προστάζουμε το σώμα μας, αλλά επίσης να του δώσουμε τη δυνατότητα ν’ ανταποκριθεί σε όλες τις απαιτήσεις του πνεύματος.
Ας εισέλθουμε λοιπόν στην περίοδο της νηστείας έχοντας αυτό κατά νού, όχι
μετρώντας τη νηστεία με το τι και το πόσο τρώμε, αλλά με μέτρο το αποτέλεσμα που έχει στη ζωή μας, κατά πόσο η νηστεία μας ελευθερώνει, ή κατά πόσο γινόμαστε υπηρέτες της.
μετρώντας τη νηστεία με το τι και το πόσο τρώμε, αλλά με μέτρο το αποτέλεσμα που έχει στη ζωή μας, κατά πόσο η νηστεία μας ελευθερώνει, ή κατά πόσο γινόμαστε υπηρέτες της.
Αν νηστεύουμε ας μην είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό, επειδή μας αποδεικνύει απλά ότι ίσως περισσότερο σε σχέση με ένα άλλο πρόσωπο χρειαζόμαστε περισσότερα πράγματα για να κατακτήσουμε κάτι στην φύση μας. Και εάν γύρω μας οι άλλοι άνθρωποι δεν νηστεύουν ας μην τους κατακρίνουμε, επειδή ο Θεός έχει δεχθεί εκείνους όσο και τους άλλους, επειδή κοιτάζει την καρδιά του ανθρώπου.
Κι έπειτα υπάρχει το ζήτημα της συγχώρεσης για το οποίο θα πω σύντομα κάτι. Σκεφτόμαστε πάντα ότι η συγχώρεση είναι ο τρόπος που θα μπορούμε να πούμε σ’ ένα πρόσωπο που μας έχει προσβάλλει, που μας έχει πληγώσει, που μας έχει ταπεινώσει, ότι το παρελθόν είναι παρελθόν και ότι δεν πρέπει να κρατάμε πια κακία απέναντι του. Αλλά η βαθύτερη σημασία της συγχώρεσης είναι αν μπορούμε να πούμε σ’ ένα πρόσωπο: ας μην μετατρέψουμε το παρελθόν σ’ ένα καταστροφικό παρόν, άφησέ με να σ’ εμπιστευτώ, να κάνω κάτι που να δείχνει την πίστη μου σε σένα, εάν σε συγχωρήσω, σημαίνει για μένα ότι στα δικά μου μάτια δεν είσαι χαμένος, ότι στα δικά μου μάτια υπάρχει σε σένα ένα μέλλον ομορφιάς και αλήθειας.
Αλλά αυτό αφορά επίσης και εμάς. Διεστραμμένα, σκεφτόμαστε πολύ συχνά να συγχωρήσουμε τους άλλους, αλλά δεν σκεφτόμαστε αρκετά την ανάγκη που έχουμε, ο κάθε ένας από εμάς προσωπικά, να μας συγχωρούν οι άλλοι άνθρωποι. Απομένουν λίγες ώρες πριν την Λειτουργία και την ακολουθία της Συγγνώμης απόψε, ας προβληματιστούμε και ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε, όχι τις προσβολές που έχουμε υποφέρει, αλλά τον πόνο που έχουμε προκαλέσει. Και αν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουμε πληγώσει κάποιον για μικρά ή πιο σπουδαία πράγματα, ας βιαστούμε πριν να εισέλθουμε στην περίοδο της Σαρακοστής αύριο το πρωί, ας βιαστούμε να ζητήσουμε συγχώρεση, ν’ ακούσουμε κάποιον να μας λέει: πέρα απ’ ο,τι έχει συμβεί πιστεύω σε σένα, σ’ εμπιστεύομαι, ελπίζω σε σένα και θα περιμένω τα πάντα από εσένα. Και τότε μπορούμε μαζί να διανύσουμε την Σαρακοστή, βοηθώντας ο ένας τον άλλο να γίνουμε αυτό που καλούμαστε να είμαστε – να γίνουμε μαθητές του Χριστού, ακολουθώντας Τον βήμα – βήμα προς τον Γολγοθά, και πέρα από τον Γολγοθά προς την Ανάσταση. Αμήν.
Συγχώρηση, νηστεία, και ο αληθινός θησαυρός του ανθρώπου
Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου
Εάν οι άνθρωποι ακούγαμε και εφαρμόζαμε την διδασκαλία του Χριστού, θα ζούσαμε όλοι τον επίγειο παράδεισο. Έτσι, μετά την παράδοση της Κυριακής προσευχής, ο Χριστός διδάσκει:
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΧΩΡΗΣΗ:
«Εάν συγχωρήσετε στους ανθρώπους ό,τι κακό έχουν κάνει, θα συγχωρήσει και εσάς ο Πατέρας σας ο Ουράνιος. Εάν όμως δεν συγχωρείτε τους ανθρώπους, τότε ούτε και ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα παραπτώματά σας» (Ματθ. 6, 14-15). Το μίσος δεν επιτρέπεται να φωλιάζει στην καρδιά του χριστιανού, παρά μόνο η ειρήνη, η καλοσύνη, η ανεξικακία, η αγάπη. Υπάρχει οργή και χωρίς αμαρτία, και αυτό μας το διδάσκει ο απόστολος Παύλος. Συμβαίνει επίσης στην περίπτωση που επαναστατούμε για το δίκαιο και τα δικαιώματα των άλλων, χωρίς όμως να κρατάμε κακία, αντιπάθεια και μίσος για τους πονηρούς και αδίκους. Και συμβουλεύει ο θείος Παύλος: «Αποδιώξτε το ψεύδος και ομιλείτε αλήθεια ο καθένας με τον πλησίον του, διότι είμαστε μέλη ο ένας του άλλου. Οργίζεστε, αλλά μην αμαρτάνετε. Ο ήλιος ας μη δύει, ενώ εξακολουθεί ακόμη η οργή σας… και να είστε καλοί ο ένας προς τον άλλο, σπλαχνικοί, και να συγχωρείτε αλλήλους, καθώς και ο Θεός σάς συγχώρησε εν Χριστώ» (Εφεσ. 4, 25-32). Ο θάνατος έρχεται πολλές φορές ξαφνικά, και τότε πώς θα παρασταθούμε ενώπιον του δίκαιου Κριτή, χωρίς τον κατάλευκο πνευματικό χιτώνα των καλών σκέψεων, λόγων και έργων, που οφείλουμε να κάνουμε; «Φίλε, πώς μπήκες εδώ, χωρίς ένδυμα γάμου;», θα πει ο Χριστός στους απροετοίμαστους και οκνηρούς, στο τραπέζι της Ουράνιας Βασιλείας Του. Και θα πει ο βασιλεύς (ο Θεάνθρωπος) στους υπηρέτες του (τους αγγέλους): «Σηκώστε τον, και ρίξτε τον έξω, στο σκοτάδι. Εκεί θα είναι το κλάμα και το τρίξιμο των δοντιών. Διότι πολλοί είναι οι καλεσμένοι, λίγοι όμως είναι οι εκλεκτοί» (Ματθ. 22, 12-14).
ΓΙΑ ΤΗ ΝΗΣΤΕΙΑ:
«Όταν νηστεύετε, λέγει ο Κύριος, μη γίνεστε σκυθρωποί (λυπημένοι και κατηφείς) όπως οι υποκριτές, οι οποίοι παραμορφώνουν τα πρόσωπά τους (μένουν απεριποίητοι) για να τους δουν οι άνθρωποι ότι νηστεύουν. Αλήθεια σας λέγω, ότι έχουν λάβει την ανταμοιβή τους. Εσύ όμως όταν νηστεύεις, άλειψε το κεφάλι σου και πλύνε το πρόσωπό σου, για να μην δουν οι άνθρωποι ότι νηστεύεις, αλλά μόνο ο Πατέρας σου, που είναι εκεί παρών κρυφά. Και ο Πατέρας σου, που βλέπει τι γίνεται στα κρυφά, θα σε ανταμείψει στα φανερά» (Μθ. 6, 16-18). Οι κενόδοξοι Φαρισαίοι, την εποχή του Χριστού, έμεναν άνιπτοι και σκυθρωποί την περίοδο της νηστείας, για να τους επαινούν οι άνθρωποι. Την εποχή ακόμη του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, άνθρωποι που δεν νήστευαν, αλλά υποκριτικά φερόμενοι, άφηναν ατημέλητα πρόσωπα και σώμα, για να φανούν στους άλλους ότι τηρούν τις νηστείες. Αυτά καταδικάζονται φυσικά από τις υγιείς συνειδήσεις. Η νηστεία είναι απαραίτητη στο δρόμο της σωτηρίας, κατά την δύναμη εκάστου, νηστεία όχι μόνο τροφών αλλά πρωτίστως κακιών, ελέγχου ενστίκτων και παθών και τήρησης των θείων εντολών. Πάντως επιβάλλεται η αποχή από ορισμένες τροφές όχι με υπερβολές, αλλά όπως ορίζει η Εκκλησία, για να μην μας πειράξει η υπερηφάνεια και ο πονηρός, και έτσι καταστρέψει κανείς και αυτές τις ολίγες αρετές που διαθέτει. Η συμβουλή του πνευματικού είναι απαραίτητη στο δρόμο της νηστείας, δεν έχουμε δικαίωμα να κατακρίνουμε τους άλλους αν δεν νηστεύουν, ενώ οφείλουμε σε περίπτωση ασθενείας να ακολουθούμε και τις υποδείξεις των ιατρών, διαφορετικά μπορεί να επιδεινωθεί η κατάστασή μας και να νομίζουμε εσφαλμένα ότι βαδίζουμε οδόν αγιότητας. Ο Μωυσής, ο προφήτης Ηλίας, ο προφήτης Δανιήλ, οι Νινευίτες, ο πρόδρομος Ιωάννης, ο εθνικός Κορνήλιος, είναι ελάχιστα αλλά τρανταχτά παραδείγματα πιστών που ενίσχυαν την προσευχή και την ευσεβή ζωή τους με τη νηστεία. Έχουμε και το παράδειγμα του ιδίου του Ιησού Χριστού, που νήστεψε σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες. Θεία εντολή λοιπόν η νηστεία, αλλά με σωστές προϋποθέσεις, όπως εκθέσαμε παραπάνω, χωρίς υποκρισία και φτιαχτή περίλυπη στάση, κυρίως «αμαρτημάτων αποχώρησις» και φιλανθρωπίας και καταλλαγής εισχώρησις (Χρυσοστ. Ομιλ. Γ΄ Εις Ανδριαν.), κατά την οποία η ψυχή καθίσταται ρωμαλέα και επιτήδεια στο να υποδέχεται πνευματικά και αγιαστικά την θεία Χάρη.
ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΗΘΙΝΟ ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
«Μην θησαυρίζετε, καταλήγει ο Ιησούς, για τον εαυτόν σας θησαυρούς στη γη (τρόφιμα, ενδύματα, χρυσό, χρήματα κ.α.), όπου ο σκόρος (για τα μάλλινα ρούχα) και η σαπίλα (σκουριά, για τα μεταλλικά αντικείμενα) τούς καταστρέφουν, και όπου οι κλέφτες με διάρρηξη τούς κλέβουν. Αλλά θησαυρίζετε για τον εαυτόν σας θησαυρούς στον Ουρανό, όπου ούτε σκόρος ούτε σαπίλα τούς καταστρέφει, και όπου κλέφτες δεν κάνουν διάρρηξη και κλέβουν. Διότι, όπου είναι ο θησαυρός σου, εκεί θα είναι και η καρδιά σου» (Μθ. 6, 19-21). Μην θησαυρίζετε, διδάσκει ο Χριστός, επίγειους, πρόσκαιρους και φθαρτούς θησαυρούς, αλλά ουράνιους, άφθαρτους, αιώνιους. Τέτοιοι θησαυροί είναι η μετά ασκήσεως πίστη και χριστιανική ελπίδα, η έμπρακτη αγάπη και φιλανθρωπία, η ταπείνωση και η ειλικρινής μετάνοια. Πράγματι, των κοσμικών ανθρώπων, ο νους, η ψυχή και η μέριμνα είναι στα υλικά και στην εγωκεντρική και ιδιοτελή τους χρήση, και σ’ αυτά αναγνωρίζουν άστοχα το θεό τους, ενώ εκείνων που είναι υιοθετημένοι εν Χριστώ, υιοί και θυγατέρες του Υψίστου, η προσευχή, η αγάπη και η μέριμνά τους βρίσκεται στον Ουρανό και στην εξυπηρέτηση και βοήθεια τών επί γης αδελφών τους. Αυτών εστί η Βασιλεία των Ουρανών (βλ. Βαρθολομαίου Γεωργιάδου (+), επισκόπου Κορίνθου, ‘Ερμηνεία των Τεσσάρων Ευαγγελίων’, εκδ. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, Αθ. 1992).