Στον Όρθρο το Ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι από τον Ιωάννη (12, 17-50).
Αναφέρεται σ’ αυτούς που αρνήθηκαν τον Χριστό και κάνει την εσχατολογική
προειδοποίηση: «Νυν κρίσις εστί του κόσμου… Ο αθετών εμέ και μη
λαμβάνων τα ρήματα μου, έχει τον κρίνοντα αυτόν · ο λόγος ον ελάλησα,
εκείνος κρίνει αυτόν εν τη εσχάτη ημέρα».
Στην Ακολουθία των
Προηγιασμένων Δώρων διαβάζεται στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου (26, 6-16) η
ιστορία της γυναίκας που με πολύτιμα μύρα έλουσε τα πόδια του Ιησού
Χριστού. Αυτή η γυναίκα με τούτη την πράξη της είναι η εικόνα της αγάπης
και της μετάνοιας , μοναδικά μέσα για την ένωσή μας με τον Χριστό.
Τα Ευαγγελικά αναγνώσματα βρίσκουν τέλεια ερμηνεία και ανάπτυξη στην
υμνολογία αυτών των ημερών. Τα στιχηρά και τα τριώδια (σύντομοι κανόνες
από τρεις ωδές που ψάλλονται στον Όρθρο) αναλύουν τα Ευαγγελικά νοήματα.
Μια προειδοποίηση, προτροπή διατρέχει όλους αυτούς τους ύμνους: το
τέλος, η κρίση έρχεται… ας προετοιμαστούμε ανάλογα…
«Ερχόμενος ο
Κύριος προς το εκούσιον Πάθος, τοις αποστόλοις έλεγεν εν τη οδώ · ιδού
αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα, και παραδοθήσεται ο Υιός του άνθρωπου, καθώς
γέγραπται περί αυτού. Δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις,
συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι’ αυτόν ταις του
βίου ηδοναίς · ίνα και συζήσωμεν αυτώ και ακούσωμεν βοώντος αυτού ·
Ουκέτι εις την επίγειον Ιερουσαλήμ, δια το παθείν, αλλά αναβαίνω προς
τον Πατέρα μου και Πατέρα υμών, και Θεόν μου, και Θεόν υμών. Και
συνανυψώ υμάς εις την άνω Ιερουσαλήμ, εν τη Βασιλεία των Ουρανών.»
Στη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής τα δυο βιβλία της Παλαιάς
Διαθήκης που διαβάζονται στους Εσπερινούς είναι η Γένεση και οι
Παροιμίες. Με την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας αντί γι’ αυτά έχουμε τα
βιβλία «Έξοδος» και «Ιώβ», πάλι από την Παλαιά Διαθήκη. Η Έξοδος είναι η
ιστορία της σωτηρίας του Ισραήλ, της ελευθερίας του από τη σκλαβιά των
Αιγυπτίων, η ιστορία δηλαδή της Διάβασης των Εβραίων. Αυτή η ιστορία
προετοιμάζει και μας να κατανοήσουμε την έξοδο του Χριστού προς τον
Πατέρα Του, την ολοκλήρωση δηλαδή του έργου της σωτηρίας μας. Ο Ιώβ, ο
πολύπαθος, είναι η προεικόνιση του Ιησού Χριστού στην Παλαιά Διαθήκη.
Αυτά τα αναγνώσματα από το βιβλίο του Ιώβ προαναγγέλλουν το μεγάλο
μυστήριο των παθών του Κυρίου, της υπακοής και της θυσίας Του.
Η
λειτουργική πορεία αυτών των ήμερων έχει ακόμα το ρυθμό της Μεγάλης
Σαρακοστής. Λέγεται ακόμα η προσευχή του Εφραίμ του Σύρου, («Κύριε και
Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιέργειας, φιλαρχίας και
αργολογίας, μη μοι δως. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής
και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του
οράν τα εμά πταίσματα, και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου · ότι
ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν») και γίνονται οι ανάλογες
μετάνοιες. Επίσης έχουμε εκτεταμένα αναγνώσματα από το Ψαλτήρι και
βέβαια κάθε πρωί την Ακολουθία των Προηγιασμέ νων Δώρων, με τους ύμνους
της Μεγάλης Σαρακοστής. Βρισκόμαστε ακόμα στην περίοδο της μετανοίας,
γιατί μόνο η μετάνοια μας εξασφαλίζει τη συμμετοχή μας στο Πάσχα του
Κυρίου μας και μας ανοίγει τις θύρες στο Πασχάλιο δείπνο.
Τελικά την
Αγία και Μεγάλη Τετάρτη όταν η τελευταία πια Ακολουθία των
Προηγιασμένων Δώρων φτάνει στο τέλος, αφού τα Τίμια Δώρα έχουν
μεταφερθεί από την Αγία Τράπεζα, ο ιερέας λέει, για τελευταία φορά, την
προσευχή του Αγίου Εφραίμ. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η προετοιμασία
φτάνει στο τέλος. Ο Κύριος μας καλεί τώρα στο τελευταίο Του δείπνο.
Πρωτ. Αλεξάνδρου Σμέμαν, Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ