Του Leonid Bershidsky
Πληθαίνουν και δυναμώνουν οι φωνές που καλούν τις πλούσιες πετρελαϊκές χώρες του Κόλπου να υποδεχτούν περισσότερους Σύρους πρόσφυγες. Ακόμη και στον ίδιο τον Αραβικό κόσμο, η πεποίθηση που κυριαρχεί είναι ότι
δεν πράττονται αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση. Οι χώρες αυτές, ωστόσο, μπορεί να μην αποτελούν κατάλληλο προορισμό για τους αιτούντες άσυλο, ακριβώς λόγω της συχνά παραπλανητικής πολιτιστικής τους εγγύτητας με τους περισσότερους Σύριους που εγκαταλείπουν το πεδίο μάχης.
Η ευρέως διαδεδομένη άποψη πως η Σαουδική Αραβία, το μεγαλύτερο εκ των κρατών του Κόλπου, δεν έχει υποδεχτεί ούτε έναν πρόσφυγα, μπορεί κάλλιστα να είναι λανθασμένη. Ο Nabil Othman, περιφερειακός αντιπρόσωπος της περιοχής του Κόλπου στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών δήλωσε στο Bloomberg πως υπάρχουν 500.000 Σύριοι στη χώρα. Η Σαουδική Αραβία, όπως όλες οι χώρες του Κόλπου, δεν έχει υπογράψει τη συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες και ως εκ τούτου όλοι αυτοί οι άνθρωποι δεν χαρακτηρίζονται ως πρόσφυγες.
Σε κάθε περίπτωση, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί πως τα στοιχεία του Othman δεν δίνουν μια σαφή εικόνα αναλογικά με τον πληθυσμό των 31 εκατ. ανθρώπους της Σαουδικής Αραβίας, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη τον ρόλο της στη χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό της μιας πλευράς στις διαμάχες. Ο Λίβανος έχει υποδεχτεί 1,3 εκατ. πρόσφυγες, ήτοι πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού του.
Υπάρχουν λόγοι, ωστόσο, που εξηγούν γιατί η Σαουδική Αραβία δεν επιτρέπει την είσοδο περισσότερων ανθρώπων και γιατί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προτιμούν να πληρώνουν για να διατηρούν κατασκηνώσεις προσφύγων σε άλλες χώρες, κοντά στα σύνορα της Συρίας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των μετακινούμενων Σύρων είναι σουνίτες μουσουλμάνοι. Από τους μόλις 1.519 Σύρους που έχουν υποδεχτεί οι ΗΠΑ από το 2011, οι 1.415 είναι σουνίτες. Ο πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας αποτελείται κυρίως από σουνίτες. Υπάρχει μια παγίδα όμως: πολλές περιοχές σουνιτών της Συρίας έχουν χρησιμοποιηθεί ως βάση για το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο βομβαρδίζουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το Ισλαμικό Κράτος είναι εχθρικό ως προς το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας και είναι σημαντικό για αυτούς το εάν οι πρόσφυγες τρέπονται σε φυγή λόγω του Ισλαμικού Κράτους ή των βομβαρδισμών.
Σεκταριστικά προβλήματα έχουν ανακύψει ήδη στις μουσουλμανικές χώρες που έχουν ανοίξει την "πόρτα” στους εκτοπισμένους Σύριους, ανατρέποντας συχνά τις εύθραυστες εθνικές και θρησκευτικές ισορροπίες.
Στην Τουρκία, οι Σύροι αρχικά εγκαταστάθηκαν στην επαρχία Χατάι, η οποία διαθέτει μια αρκετά μεγάλη μειονότητα Αράβων Αλεβιτών. Οι τοπικοί Αλεβίτες δεν ήταν φιλόξενοι και η τουρκική κυβέρνηση έκανε μεγάλη προσπάθεια για την μετεγκατάσταση των προσφύγων. Αλλά και σε άλλα μέρη, οι τοπικές χριστιανικές μειονότητες φοβήθηκαν τους νεοεισερχόμενους. Οι Κούρδοι πρόσφυγες, αν και σουνίτες όπως οι περισσότεροι Τούρκοι, ενσωματώθηκαν καλύτερα σε περιοχές με μεγαλύτερο κουρδικό πληθυσμό. Γενικά, όσο περισσότερο παρέμεναν οι πρόσφυγες, τόσο περισσότερο οι ντόπιοι αγανακτούσαν και τους εκλάμβαναν ως απειλή.
Στο Λίβανο, όπου η ισορροπία μεταξύ σουνιτών και σιιτών είναι ιδιαίτερα λεπτή, οι αρχές φοβούνται την περαιτέρω ανατροπή υπέρ των σουνιτών, δεδομένης της τάσης των παραστρατιωτικών ομάδων σιιτών της Χεζμπολάχ να αντιδρούν βίαια σε κάθε πρόκληση. Βέβαια, έχουν τεθεί πλέον σε ισχύ μεγαλύτεροι περιορισμοί στις βίζες των νεοεισερχόμενων, ενώ παράλληλα έχει καταστεί δυσκολότερη η ανανέωση της άδειας παραμονής για αυτούς που είναι ήδη στο Λίβανο.
Στην Αίγυπτο, η οποία είχε αρχικά καλοδεχτεί τους Σύριους, το καθεστώς του προέδρου Abdel Fattah el-Sisi υποψιάζεται τους πρόσφυγες για δεσμούς με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, την οποία ο Sisi έχει ορκιστεί να αφανίσει και ως εκ τούτου η είσοδος στη χώρα έχει καταστεί δυσκολότερη, ενώ παράλληλα έχουν γίνει και μετεγκαταστάσεις προσφύγων.
Στα κράτη του Κόλπου, τα πιθανά προβλήματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο από τον ήδη μεγάλο εκπατρισμένο πληθυσμό. Σε ορισμένα μάλιστα από αυτά τα κράτη οι ντόπιοι είναι λιγότεροι από τους εργαζόμενους από τις γειτονικές αραβικές χώρες, την Ινδία και τη Νοτιοανατολική Ασία.
1
Σε αυτές τις χώρες δε, το να επιτραπεί η είσοδος περισσότερων προσφύγων δεν σημαίνει απλώς μοίρασμα του (συρρικνωμένου) πετρελαϊκού πλούτου, αλλά και αύξηση της πιθανότητας πολιτικών, εθνικών και θρησκευτικών εντάσεων.
Οι λεπτές διακρίσεις της πολιτικής και της πίστης, που συχνά είναι "αόρατες” για τους Δυτικούς, είναι ζήτημα που απασχολεί τη Μέση Ανατολή. Γεννούν πολέμους που είναι τόσο καταστροφικοί, όσο ακατανόητοι είναι για τους ξένους.
Δεν έχει σημασία που οι Σύροι δεν αισθάνονται ευπρόσδεκτοι στη Σαουδική Αραβία και τα άλλα πετρελαϊκά κράτη, και ως εκ τούτου δεν επιθυμούν να πάνε εκεί. Εάν η Ευρώπη επινοήσει ένα λειτουργικό σύστημα ποσοστώσεων για τους πρόσφυγες, πολλοί θα καταλήξουν σε χώρες όπου δεν είχαν ποτέ φανταστεί πως θα μπορούσαν να ζήσουν, όπως η Βουλγαρία και η Λιθουανία. Είναι, ωστόσο, λογικό ότι οι πρόσφυγες δεν καταλήγουν τελικά σε χώρες όπου η παρουσία τους θα μπορούσε να πυροδοτήσει ανισορροπία και χάος.
Στην Ευρώπη, πολέμιοι της μετανάστευσης υποστηρίζουν πως οι μουσουλμάνοι θα πρέπει να απομακρύνονται επειδή κουβαλούν μαζί τους τους πολέμους και τις διαμάχες τους. Αλλά ακόμη και οι εκατομμύρια μεταναστών που διασπείρονται ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση, αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 1% του συνολικού πληθυσμού και πολύ λίγοι ντόπιοι θα μπορούσαν να αναμειχθούν σε αυτές τις εισερχόμενες διαμάχες. Οι τζιχαντιστές που "κρύβονται” πίσω από τους μετανάστες θα μπορούσαν, φυσικά, να οργανώσουν τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά αυτός ο κίνδυνος υπάρχει και χωρίς τους πρόσφυγες. Πέραν αυτού, οι πολιτικές και ανθρωπιστικές δράσεις στις δυτικές κοινωνίες, καθώς και μια πιο ομοιόμορφη κατανομή του πλούτου, έχουν κατευναστική επίδραση. Έρευνα έχει δείξει ότι οι μετανάστες πρώτης γενιάς στις ΗΠΑ διαπράττουν λιγότερα εγκλήματα από τους ντόπιους.
Θα ήταν ωραίο αν οι χώρες του Κόλπου άνοιγαν διάπλατα τις πόρτες τους στους πρόσφυγες της Συρίας. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί δεν πρέπει να προσπαθούν να στρέψουν την προσοχή στην φανερή αδιαφορία των πετρελαϊκών χωρών για να μπορούν και οι ίδιες να κάνουν λιγότερα. Η Δύση είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να αναλάβει την διαχείριση αυτού του "ανθρώπινου νέφους” από την καταστροφή που συντελείται στη Μέση Ανατολή και η Ευρώπη χρειάζεται αυτό το δυναμικό.
